Najopsežnija analiza do danas pokazuje da se degradacija šuma može protezati i do 1,5 km  duboko u unutrašnjost šuma, smanjujući visinu krošnji za 40-90% i značajno utičući na strukturu krošnji tokom 20 do 30 godina.

Nedavna studija međunarodne grupe istraživača predvođene JRC-om ističe dalekosežni efekat degradacije šuma, fenomena u kojem se smanjuje sposobnost šuma da održe zdrav ekosistem. Oni su posmatrali degradaciju do ~1,5 kilometara unutar tropskih vlažnih šuma, sa značajnim uticajem na preostale netaknute primarne šume.

Ranije se pretpostavljalo da efekti ivice – koji se javljaju na granici staništa, poput šume uz poljoprivredno polje – ne prelaze više od 100 metara. Autori studije objavljene u časopisu Nature takođe su naglasili ozbiljnost kumulativnih poremećaja usljed neodržive sječe, požara i efekata ivice, koji povećavaju vjerovatnoću naknadne deforestacije – nestanka šume – kada se izgubi 50% visine krošnji. Takođe su primijetili da, ako se dodatno ne remete, degradirane šume pokazuju jasne znake oporavka od selektivne sječe ili požara u svom donjem sloju, ali visini krošnje i nadzemnoj biomasi bi trebalo stotinu godina da se vrati u stanje prije poremećaja. Kada se uzmu u obzir ekosistemske usluge koje pružaju šume, kao što su sprečavanje degradacije zemljišta i očuvanje biodiverziteta, takvim se rezultatima jačaju razlozi za zaštitu i obnovu tropskih šuma.

Zašto je ovo važno?

Dvije nedavne konferencije Ujedinjenih nacija o klimatskim promjenama i biodiverzitetu naglasile su hitnu potrebu za zaustavljanjem gubitka šuma kako bi se zaštitio biodiverzitet i ključna uloga šuma u rješenjima za ublažavanje klimatskih promjena. U ovom kontekstu, smanjenje tropske deforestacije je ključni element za ispunjavanje ovih obaveza. Međutim, pored pretvaranja šuma u poljoprivredno zemljište, rudarstvo ili infrastrukturu, mnogo manje pažnje se posvećuje stepenu ljudske modifikacije preostalih šuma, iako degradacija tropskih šuma često može uticati na veće područje od same deforestacije. Degradacija stoga predstavlja veliki pokretač emisije ugljen-dioksida i gubitka biodiverziteta, ali ostaje zanemarena u politikama koje se obavezuju na smanjenje emisije gasova koji izazivaju efekte staklene bašte. To je takođe zato što su dugoročni uticaji i uticaju velikih razmjera degradacije šuma uveliko podcijenjeni zbog ograničenja sistema monitoringa zasnovanih na tradicionalnim optičkim ili mikrotalasnim satelitskim senzorima. Pored toga, malo se zna o kapacitetu šume koja se oporavlja od degradacije da ublaži buduće poremećaje, koji će vjerovatno povećati u intenzitetu i učestalosti.

Metode

Da bi se popunila ova praznina u znanju i stekao neviđen uvid u obim, veličinu i dugotrajne efekte degradacije uzrokovane ljudskim djelovanjem na tropske vlažne šume, istraživači su koristili multidimenzionalne metode daljinskog osmatranja. Raspored instrumenta Global Dynamics Ecosystem Investigation na Međunarodnoj svemirskoj stanici 2018. godine pružio je jedinstvenu priliku za proučavanje strukture šuma koristeći svemirska zapažanja pomoću laserskog skeniranja (LiDAR), koji koristi lasere za mjerenje udaljenosti i samim tim visine krošnji. Kombinovanjem sa dugoročnim i prostorno kontinuiranim satelitskim osmatranjem promjena u pokrivenosti šuma pomoću JRC Landsat-a, istraživači su prvi put posmatrali dugoročne uticaje degradacije šuma na strukturu krošnji na skali koja obuhvata sve tropske krajeve.

Šta je to što EU po ovom pitanju trenutno radi?

Kroz Uredbu EU o proizvodima koji nisu povezani sa deforestacijom (EUDR), EU će takođe osigurati da proizvodi koje građani EU kupuju, koriste i konzumiraju ne doprinose deforestaciji i degradaciji šuma u EU, ali i globalno.