AB ile ilişkiler
Avrupa Birliği ve Türkiye
Giriş
Üyelik statüsü:
Aday ülke
Arka Plan
Türkiye iklim, göç, güvenlik, terörle mücadele ve ekonomi gibi konularda AB'nin kilit bir stratejik ortağıdır.
Türkiye 1987 yılında o zamanki adıyla Avrupa Ekonomik Topluluğu'na katılmak için başvuruda bulunmuş ve 1999 yılında Türkiye’nin AB'ye katılmaya uygun olduğu ilan edilmiştir.
Türkiye'nin Avrupa entegrasyonuna katılımı 1959 yılına kadar uzanmaktadır ve Gümrük Birliği'nin aşamalı olarak kurulmasına yönelik Ankara Ortaklık Anlaşması'nı (1963) içermektedir (Gümrük Birliği 1995 yılında kurulmuştur).
Katılım müzakereleri 2005 yılında başlamıştır, ancak Türkiye Ankara Ortaklık Anlaşması'nın Ek Protokolünü Kıbrıs'a uygulamayı kabul edene kadar sekiz müzakere faslı açılmayacak ve hiçbir fasıl geçici olarak kapatılmayacaktır.
2018 yılında, başta demokratik sistemin işleyişi, temel haklara saygı ve yargının bağımsızlığı olmak üzere genişleme stratejisinin kilit alanlarındaki reformlarda devam eden gerileme nedeniyle Konsey, katılım müzakerelerinin durma noktasına geldiğine karar vermiştir.
Nisan 2024’te gerçekleştirilen özel AB Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirvesi sırasında AB liderleri Kasım 2023’te Zirveye sunulmuş olan AB-Türkiye ilişkilerinin durumu hakkındaki bildirimle ilgili çalışmaların ilerletilmesi talimatını vermiştir. Liderler aynı zamanda Türkiye’nin yapıcı etkileşimin iş birliğinin ilerletilmesinde etkili olacağını vurgulamıştır.
Vize serbestisi diyaloğu, Türkiye'deki Mülteciler için AB Mali Yardım Programı, katılım öncesi yardım ve Avrupa Sürdürülebilir Kalkınma Fonu Artı (EFSD+) dâhil olmak üzere daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/country_22_6088
Avrupa Komşuluk Politikası ve Genişleme Müzakereleri:
https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/index_en
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA)
Genel Görünüm - Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA)
IPA, Avrupa Birliği'nin (AB) 2007 yılından bu yana genişleme bölgesindeki reformları mali ve teknik olarak desteklemek için kullandığı araçtır.
Türkiye - IPA kapsamında mali yardım
2014-2020 dönemi için Türkiye'ye tahsis edilen IPA II finansmanı 3,19 milyar avro olmuştur. Buna IPARD (IPA Kırsal Kalkınma), AB Üye Devletleri ile Sınır Ötesi İş Birliği ve Erasmus+ dâhildir ancak Türkiye'deki Mülteciler için AB Mali Yardım Programı ve mülteciler, göç ve entegre sınır yönetimi için ek destek tahsisatları dâhil değildir.
Öncelikli sektörler aşağıdakilerdir:
- Demokrasi ve yönetişim
- Hukukun üstünlüğü ve temel haklar
- Çevre ve iklim eylemleri
- Ulaşım ve enerji
- Rekabetçilik ve yenilik
- Eğitim
- İstihdam ve sosyal politikalar
- Tarım ve kırsal kalkınma
- Bölgesel iş birliği.
IPA fonları aşağıdaki finansman türleri aracılığıyla uygulanmaktadır:
Hizmet Sözleşmeleri: Araştırma çalışmaları, teknik yardım, denetimler veya iletişim hizmetleri içindir.
Tedarik Sözleşmeleri: Ürünlerin satın alınmasını veya kiralanmasını kapsar.
Yapım İşleri Sözleşmeleri: Yapım işleri sözleşmeleri yapım işinin veya ilgili işin ifası veya hem tasarımı hem de ifasını kapsar. Yapım işleri sözleşmeleri genellikle Avrupa Komisyonu'nun finansman anlaşması yaptığı ortak ülke tarafından akdedilir.
Hibe: Sözleşme makamı tarafından belirli bir hibe faydalanıcısına verilen mali bağış/ticari olmayan ödemedir. Hibe sözleşmesini imzalayan kurum hibe faydalanıcısı olarak bilinir. Hibe faydalanıcısı, ortak ülke, faaliyetin nihai faydalanıcısı veya hedef grup ile karıştırılmamalıdır.
Eşleştirme: AB Üye Devletlerinin Kamu İdareleri ile faydalanıcı veya ortak ülkeler arasında kurumsal iş birliğine yönelik bir araçtır. Eşleştirme projeleri, denk kurumlar arası faaliyetler yoluyla somut zorunlu operasyonel sonuçlar elde etmek amacıyla AB Üye Devletleri ve faydalanıcı ülkelerden kamu sektörü uzmanlığını bir araya getirir.
Siyasi İlişkiler
AB-Türkiye ilişkilerindeki siyasi bağlam sebebiyle ikili katılım ve işbirliği için çeşitli araç ve süreçleri fiilen durduruldu.
Haziran 2021 Avrupa Konseyi, bir dizi ortak çıkar alanında işbirliğini geliştirmek için AB'nin Türkiye ile aşamalı, orantılı ve tersine çevrilebilir bir ilişki kurmaya hazır olduğunu yineledi. Ayrıca Komisyon'a, Türkiye, Ürdün, Lübnan ve bölgenin diğer bölgelerindeki Suriyeli mülteciler ve ev sahibi topluluklar için finansmanın devamına yönelik resmi teklifleri gecikmeksizin ortaya koyması için çağrıda bulundu. Avrupa Konseyi, önceki kararları hatırlamakta ve Kıbrıs sorununun ilgili BM Güvenlik Konseyi Kararları uyarınca siyasi eşitliğe sahip iki toplumlu, iki bölgeli bir federasyon temelinde kapsamlı bir şekilde çözülmesine tamamen bağlı kalmaktadır. Türkiye'de hukukun üstünlüğü ve temel haklar Avrupa Birligi tarafindan önemli bir endişe kaynağı olmaya devam etmektedir.
Haziran 2021 Avrupa Konseyi Sonuçlarının tam metni
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA)
AB, IPA 2014-2020 kapsamında Türkiye için 4,45 milyar Euro tahsis etti. Desteklenmis ve desteklenecek olan öncelikli sektörler şunlardır:
- Demokrasi ve yönetişim
- Hukukun üstünlüğü ve temel haklar
- Çevre ve iklim eylemi
- Ulaşım ve enerji
- Rekabet gücü ve yenilikçilik
- Eğitim
- Istihdam ve sosyal politikalar
- Tarım ve kırsal kalkınma ve
- Bölgesel ve yöresel işbirliği.
Ekonomik İlişkiler
AB VE TÜRKİYE ARASINDAKİ TİCARET İLİŞKİLERİ ÜÇ TERCİHLİ TİCARET ANLAŞMASI İLE YÖNETİLMEKTEDİR
1995'te tesis edilen AB-Türkiye Gümrük Birliği, sanayi malları ticaretini ve dolayısıyla ticaret akışlarının büyük kısmını kapsamaktadır.
Gümrük Birliği'ne ek olarak, Ortaklık Konseyi 1998 yılında tarım ürünleri için bir serbest ticaret anlaşması kabul etmiştir. 1996 yılında Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu ile Türkiye arasında kömür, demir ve çelik ürünlerine ilişkin ayrı bir serbest ticaret anlaşması imzalanmıştır.
AB'nin Türkiye ile ticari ilişkileri hakkında daha fazla bilgi (veriler, rakamlar ve son gelişmeler) almak için buraya tıklayın.
AB'nin Türkiye'deki mülteci krizine tepkisi
TÜRKİYE'NİN COĞRAFİ KONUMU, ONU BİRÇOK MÜLTECİ VE GÖÇMEN İÇİN İLK KABUL VE GEÇİŞ ÜLKESİ HÂLİNE GETİRMEKTEDİR.
Türkiye hâlihazırda 4 milyondan fazla mülteciye ev sahipliği yapmaktadır ve AB bu zorlukla başa çıkarken Türkiye'ye yardımcı olma konusunda kararlıdır. İki dilim hâlinde toplam 6 milyar avronun yönetildiği Türkiye'deki Mülteciler için AB Mali Yardım Programı, Türkiye'deki mültecilerin ve ev sahibi toplumların ihtiyaçlarının kapsamlı ve koordineli bir şekilde ele alınmasını sağlamak üzere tasarlanmış ortak bir koordinasyon mekanizması sağlamaktadır. Mali Yardım Programı insani yardım, eğitim, göç yönetimi, sağlık, belediye altyapısı ve sosyoekonomik destek konularına odaklanmaktadır. Türkiye'deki Mülteciler için Mali Yardım Programı (FRIT) kapsamında taahhüt edilen 6 milyar avroya ek olarak, 2021'in sonlarında 3 milyar avro (mali yardım programı sonrası finansman) ve yeni AB Güven Fonu vasıtasıyla 1 milyar avro daha taahhüt edilmiştir. Haziran 2021 tarihli AB Zirvesi, Komisyon'a, Mart 2021 tarihli AB Zirvesi Üyelerinin açıklaması doğrultusunda ve AB'nin genel göç politikası bağlamında, Türkiye'deki (ve bölgenin diğer kısımlarındaki) Suriyeli mültecilere ve ev sahibi toplumlara yönelik finansmanın sürdürülmesi için gecikmeksizin resmî teklifler sunması çağrısında bulunmuştur.
Ülkede Göç ve Zorla Yerinden Edilme hakkında gerçekleştirilen projelerle ilgili bilgi alın
Sivil toplum
AB'nin TÜRKİYE ile ilişkilerinde sivil toplumun desteklenmesi öncelikli bir alandır. Dinamik bir sivil toplum, hükümet politikasını şekillendirmeye yardımcı olabilir ve insanların seslerinin duyulmasını sağlayabilir.
Bu, Türkiye için Gözden Geçirilmiş Endikatif Strateji Belgesi 2014-2020 ve AB'nin genişleme ülkelerinde sivil topluma destek için Kılavuz İlkeler, 2014-2020'de ortaya konmuştur, AB'nin sivil topluma desteğinin üç hedefi vardır:
demokratik politika ve karar alma süreçlerinde daha aktif bir rol oynaması için sivil toplumun gelişiminin desteklenmesi;
temel haklar ve diyalog kültürünün teşvik edilmesi; Ve
Türkiye ve Avrupa'daki sivil toplumlar arasındaki diyaloğu ve kültürel alışverişi geliştirmek.
finansman
AB'nin Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA), Türkiye'nin sivil toplumunun gelişimini destekleme ihtiyacına özel bir vurgu yapmaktadır.
Eylemler esas olarak şunlara odaklanır:
özgürlük, ifade, toplanma ve örgütlenme haklarının kullanılması için elverişli bir yasal ortam ve politika ortamı;
STK'ların sürdürülebilirliğini destekleyen elverişli bir finansal ortam;
sivil toplum-kamu sektörü işbirliği; Ve
sivil toplum gelişimi ve sürdürülebilirliği.
Sivil topluma yönelik IPA yardımı da AB Türkiye Delegasyonu tarafından Sivil Toplum Aracı (CSF) aracılığıyla yönetilmektedir.
İnsan hakları
AB, TÜRKİYE'DEKİ İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARINA DESTEK SÖZÜ VERDİ. İLGİLİ KONULARA ODAKLANMAK İÇİN YEREL BİR STRATEJİ GELİŞTİRDİ
AB Türkiye Delegasyonu ve ülkedeki AB diplomatik misyonları, Türkiye'deki insan hakları savunucularını desteklemek için bir AB Yerel Stratejisi kabul etmiştir.
Strateji, Türk İnsan Hakları Savunucularının (İHS) girdileriyle hazırlanmıştır. AB Misyonları için AB'nin İnsan Hakları Savunucuları için Kılavuz İlkelerini uygulamaya yönelik operasyonel yönergeler sağlar. Strateji kapsamında, her yıl AB misyonları, İHS'ler ve STK'lar ile düzenli toplantılar yapılmaktadır. Ayrıca, ihtiyaç duyulduğunda yerel yardım sağlamak için bir irtibat görevlisi atanmıştır.
Yönergelerin yanı sıra, insan hakları savunucularına yönelik mali destek de İnsan Hakları ve Demokrasi Tematik Programı kapsamında ve Sivil Toplum Aracı fonuyla sağlanmaktadır.
Yerel strateji hakkında yardım veya daha fazla bilgi için lütfen şu adresle iletişime geçin: delegation-turkiye-hr-defenders@eeas.europa.eu
Katılım/Genişleme
TÜRKİYE 2024 Raporu
Belgeye eşlik eden
Komisyondan Avrupa Parlamentosuna, Konseye, Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesine ve Bölgeler Komitesine iletilen bildirim
AB Genişleme politikasına ilişkin 2024 Tebliği Türkiye Raporu (EN); Raporun Ana Bulguları; EK-1 AB-Türkiye İlişkileri; Bilgi Föyü
Geçmiş yıllara ait raporlar: 2023, 2022, 2021, 2020, 2019, 2018, 2016, 2015, 2014, 2013, 2012, 2011, 2010, 2009, 2008, 2007, 2006, 2005, 2004, 2003, 2002, 2001, 2000, 1999, 1998