Σε διεθνές επίπεδο, η ΕΕ έχει ηγηθεί ειρηνευτικών συνομιλιών ανά τον κόσμο και έχει στηρίξει τέτοιες συνομιλίες προκειμένου να διευκολύνει την επίλυση συγκρούσεων παγκοσμίως, όπως για παράδειγμα:

Τον Ιούλιο του 2015 επιτεύχθηκε ιστορική διεθνής συμφωνία σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, κατόπιν ετών διπλωματικών ενεργειών υπό την ηγεσία της ΕΕ. Για τη σύναψη της συμφωνίας μεσολάβησε η ΕΕ, μαζί με την Κίνα, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Ιράν δεσμεύτηκε ότι σε καμία περίπτωση δεν θα αναζητήσει, δεν θα αναπτύξει ή δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Σήμερα η ΕΕ προεδρεύει της Επιτροπής που εποπτεύει την εφαρμογή της εν λόγω συμφωνίας.

Στην Κολομβία, η ΕΕ στηρίζει τις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ της κυβέρνησης και του κινήματος FARC ώστε να τερματιστούν οι δεκαετίες εμφυλίου πολέμου με τον διορισμό ειδικού απεσταλμένου για την ειρήνη — του πρώην υπουργού Εξωτερικών της Ιρλανδίας κ. Eamon Gilmore.

Στο Μάλι, η ΕΕ βοηθά τη χώρα να εξέλθει από μία βαθιά πολιτική κρίση μέσω της ειρηνευτικής συμφωνίας του Μάλι η οποία επιτεύχθηκε με από κοινού διαμεσολάβηση και υπογράφηκε τον Ιούνιο του 2015. Η ΕΕ συμβάλλει επίσης στην εκπαίδευση των ενόπλων δυνάμεων του Μάλι για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και παρέχει σημαντική αναπτυξιακή βοήθεια. Αυτό αποτελεί παράδειγμα της συνολικής προσέγγισης της ΕΕ, η οποία χρησιμοποιεί όλα τα μέσα που διαθέτει στον τομέα της διπλωματίας, της ασφάλειας, της χρηματοδότησης και της αναπτυξιακής συνεργασίας.

Μέσω της παροχής πολιτικής, πρακτικής και οικονομικής στήριξης, η ΕΕ έχει παίξει ουσιαστικό ρόλο στην οικοδόμηση της ειρήνης στα Δυτικά Βαλκάνια από τους Γιουγκοσλαβικούς πολέμους. Ένα παράδειγμα είναι ο διάλογος μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου με τη συνδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος οδήγησε, τον Απρίλιο του 2013, σε μια συμφωνία-ορόσημο που εφαρμόζεται επί του παρόντος με τη στήριξη της ΕΕ.

Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος χορηγός αναπτυξιακής βοήθειας. Από κοινού, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της παρέχουν πάνω από το ήμισυ της επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας (ΕΑΒ) σε παγκόσμιο επίπεδο. Η συνεισφορά αυτή είναι καθοριστικής σημασίας για τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ υπήρξε σημαντικός υποστηρικτής των νέων Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ που συμφωνήθηκαν το 2015 και έχει δεσμευθεί για την υλοποίησή τους.

Η ΕΕ συνεργάζεται στενά με τα Ηνωμένα Έθνη πάνω σε πλήθος θεμάτων. Η πίστη της ΕΕ στην πολυμέρεια αντικατοπτρίζει την προσήλωσή της σε δεσμευτικούς κανόνες στις διεθνείς σχέσεις, οι οποίοι θεσπίστηκαν κατόπιν διαπραγμάτευσης. Η σχέση της ΕΕ με τα Ηνωμένα Έθνη διατυπώνεται ρητά στη Συνθήκη της Λισαβόνας.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της είναι ο μεγαλύτερος χορηγός ανθρωπιστικής βοήθειας στον κόσμο. Παρέχουν βοήθεια ζωτικής σημασίας σε θύματα καταστροφών, πρόσφυγες και άλλα άτομα που έχουν άμεση ανάγκη. Η ανθρωπιστική βοήθεια παρέχεται βάσει κριτηρίων περί ευάλωτου χαρακτήρα και εκτιμήσεων αναγκών. Το έργο αυτό συντονίζεται από την Υπηρεσία Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ECHO).
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανταποκρίνεται συντονισμένα σε διεθνείς περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, όπως για παράδειγμα ο πρόσφατος σεισμός στον Ισημερινό, ή οι πρόσφυγες που προσπαθούν να διαφύγουν από τον πόλεμο στη Συρία, όπου η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος χορηγός ανθρωπιστικής βοήθειας στα θύματα της σύγκρουσης. Για τέτοιου είδους καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, η ECHO μπορεί να συντονίσει τα εργαλεία έκτακτης ανάγκης της ΕΕ, μεταξύ άλλων στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας και της πολιτικής προστασίας. Το 2015 η ΕΕ παρείχε τρόφιμα, στέγη, προστασία, υγειονομική περίθαλψη και καθαρό νερό σε περισσότερους από 120 εκατομμύρια ανθρώπους που υπέστησαν τις επιπτώσεις φυσικών καταστροφών ή συγκρούσεων σε πάνω από 80 χώρες.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός συνασπισμός στον κόσμο. Το εμπόριο αποτελεί κοινή πολιτική, και συνεπώς οι διεθνείς εμπορικές συμφωνίες είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης με την ΕΕ και υπογράφονται από αυτήν, και όχι από μεμονωμένα κράτη μέλη. Αυτό επιτρέπει στην ΕΕ να συνομιλεί με διεθνείς εταίρους με μία φωνή, καθώς εργάζεται για την προώθηση ενός ελεύθερου και πιο δίκαιου διεθνούς συστήματος εμπορικών συναλλαγών.