Yevropa Ittifoqi elchisi Toshkent davlat iqtisodiyot universitetida O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi o‘rtasida tobora chuqurlashayotgan iqtisodiy hamkorlikni yoritdi
2025-yil 26-sentabr, Toshkent, O‘zbekiston – Bugun Yevropa Ittifoqining O‘zbekistondagi elchisi Toivo Klaar Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti talabalari bilan uchrashib, Yevropa Ittifoqi va O‘zbekiston o‘rtasidagi tobora kengayib borayotgan iqtisodiy hamkorlik masalalariga bag‘ishlangan ma’ruza o‘qidi. Talabalar va professor-o‘qituvchilar bilan muloqotda Elchi Klaar Yevropa Ittifoqining 27 a’zo davlatni birlashtirgan, tinchlik, demokratiya, inson huquqlari va qonun ustuvorligi kabi umumiy qadriyatlarga asoslangan siyosiy va iqtisodiy ittifoq sifatidagi o‘ziga xos o‘rnini ta’kidladi. U Yevropa Ittifoqi missiyasi – farovonlik, xavfsizlik va barqaror rivojlanishni nafaqat o‘z hududida, balki butun dunyo bo‘ylab hamkorlik orqali ilgari surish ekanini qayd etdi. O‘zbekistonning Yevropa Ittifoqi tashqi siyosatidagi alohida o‘rniga e’tibor qaratarkan, Elchi Klaar shunday dedi:
“Yigirma yildan ortiq vaqt mobaynida Yevropa Ittifoqi Markaziy Osiyo hamkorlari bilan mintaqaviy barqarorlik, iqtisodiy taraqqiyot va xalqlar o‘rtasidagi aloqalarni rivojlantirish uchun faol hamkorlik qilib kelmoqda. Bu hamkorlik tobora kengayib bormoqda. Aprel oyida bo‘lib o‘tgan Yevropa Ittifoqi – Markaziy Osiyo sammiti munosabatlarimizni Strategik sheriklik darajasiga olib chiqdi.”
Ma’ruzadagi asosiy mavzu Yevropa Ittifoqi va O‘zbekiston o‘rtasida imzolanishi kutilayotgan Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitim (EPCA) bo‘ldi. Mazkur bitim Prezident Shavkat Mirziyoyevning oktyabr oyida Bryusselga rasmiy tashrifi chog‘ida imzolanishi rejalashtirilgan. Elchi Klaar EPCA 1999-yildagi Sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitimni almashtirib, bugungi global chaqiriqlarga mos keladigan zamonaviy huquqiy asos yaratishini alohida ta’kidladi. Elchi uchta asosiy ustunlikni sanab o‘tdi:
1. Siyosiy uyg‘unlik – ikki tomonlama munosabatlarda qonun ustuvorligi, demokratik boshqaruv va inson huquqlarini asosiy tamoyil sifatida belgilash.
2. Iqtisodiy modernizatsiya – JST talablariga mos savdo qoidalarini joriy etish, investitsiyalarni himoya qilishni kuchaytirish, o‘zbek qishloq xo‘jaligi mahsulotlari uchun Yevropa Ittifoqi bozoriga kirish imkoniyatlarini kengaytirish va intellektual mulk, jumladan geografik ko‘rsatkichlarni himoya qilish.
3. Soha doirasining kengligi – energetika, transport bog‘liqligi, raqamlashtirish, ta’lim, ilm-fan va madaniyat kabi yo‘nalishlarda hamkorlikni rivojlantirish. Shuningdek, Elchi Klaar O‘zbekistonning GSP+ maqomi ijobiy samara berayotganini qayd etdi. Bu maqom O‘zbekistonga Yevropa Ittifoqi tariflarining uchdan ikki qismidan ko‘prog‘iga bojxona to‘lovlarisiz kirish imkonini beradi. U shunday dedi: “Yevropa Ittifoqi 450 million iste’molchidan iborat bozorini barqaror rivojlanish va samarali boshqaruvni qo‘llab-quvvatlash uchun ochmoqda. Natijada, 2017–2022 yillar davomida O‘zbekistonning Yevropa Ittifoqiga eksporti to‘rt barobarga oshdi.”
Kelgusi rejalarga to‘xtalar ekan, Elchi Klaar shu yil oxirida Toshkentda o‘tkazilishi kutilayotgan Trans-Kaspiy transport yo‘lagi bo‘yicha konferensiya va Yevropa Ittifoqi – Markaziy Osiyo investitsiya forumi muhim bosqich sifatida ko‘rsatib o‘tdi. Ularning barchasi mintaqada bog‘liqlik, investitsiyalar va barqaror o‘sishni yanada jadallashtirishga xizmat qiladi. Elchi Klaar ma’ruzasini Yevropa Ittifoqi yondashuvi sheriklik va o‘zaro manfaatlarga asoslanganini urg‘ulab yakunladi:
“Ba’zi global o‘yinchilar faqat resurslarni talon-toroj qilish va foydalanishga qiziqadi. Yevropaning taklifi boshqacha. Biz mahalliy sanoatlarni rivojlantirishda sizning haqiqiy hamkoringiz bo‘lishni xohlaymiz va buning dalili – amaliy faoliyatimizdir.”
Yevropa Ittifoqi O‘zbekiston mustaqillikka erishgach, 1991-yildan boshlab rasmiy aloqalarni o‘rnatgan. Yevropa Ittifoqi O‘zbekistonga asosan iqtisodiy rivojlanishni qo‘llab-quvvatlash maqsadida millionlab yevrolik moliyaviy yordam ko‘rsatib kelmoqda.
2021–2027 yillarga mo‘ljallangan Yevropa Ittifoqi ustuvor yo‘nalishlari quyidagilardan iborat: samarali boshqaruv va raqamli transformatsiya; inklyuziv, raqamli va “yashil” o‘sish; samarali, ekologik toza qishloq xo‘jaligi va oziq-ovqat sohasini rivojlantirish.