Заява ЕС у адказ на справаздачу па сітуацыі ў Беларусі ў рамках Маскоўскага механізму АБСЕ

11.11.2020

Спадар Старшыня, Еўрапейскі саюз цёпла вітае прафесара Вольфганга Бенедэка ў Пастаянным савеце і дзякуе яго за даклад «Меркаваныя парушэнні правоў чалавека ў сувязі з прэзідэнцкімі выбарамі, якія адбыліся ў Беларусі 9 жніўня 2020 года», падрыхтаваны ў адпаведнасці з Маскоўскім механізмам АБСЕ.

Мы хацелі б нагадаць, што Маскоўскі механізм быў распрацаваны для забеспячэння павагі правоў чалавека, фундаментальных свабод, прынцыпаў дэмакратыі і вяршэнства права праз дыялог, супрацоўніцтва і аказанне дапамогі ў вырашэнні канкрэтных актуальных пытанняў. Такім чынам, яго варта разумець як інструмент для развіцця дыялогу і падтрымкі дзяржаў-удзельніц. У рамках Маскоўскага механізму ўсе дзяржавы-ўдзельніцы абавязаліся ў поўнай меры супрацоўнічаць з экспертамі місіі, садзейнічаць яе працы і ствараць для місіі ўсе магчымасці, неабходныя для незалежнага выканання яе функцый.

На жаль, Беларусь палічыў за лепшае не супрацоўнічаць з місіяй, адмовіўшыся і ад прызначэння ўласнага дакладчыка ў якасці члена місіі, і ад прадастаўлення неабходнай дапамогі і доступу Прафесару Бенедэку, прычым апошняе з'яўляецца парушэннем існуючых абавязацельстваў па лініі АБСЕ. Беларусь таксама адмовілася даць свае каментары да праекта справаздачы, якія павінны былі прыкладацца да канчатковай справаздачы.

ЕС выказвае ўдзячнасць прафесару Бенедэку за яго прафесійны і бесстаронні агляд сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі. Мы дзякуем яму за ўсе намаганні і за збор актуальнай інфармацыі, збор доказаў і правядзенне інтэрв'ю ў інтэрнеце. У сувязі з гэтым мы выказваем удзячнасць БДІПЧ за садзейнічанне гэтаму працэсу праз адкрыццё спецыяльнага інфармацыйнага канала для абмену інфармацыяй з дакладчыкам АБСЕ.

Справаздача выразна пацвярджае наяўнасць неабвержных доказаў фальсіфікацыі прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня 2020 года і масавых і сістэматычных парушэнняў правоў чалавека з боку беларускіх органаў бяспекі ў адказ на мірныя дэманстрацыі і пратэсты. У ім прыводзяцца шматлікія, добра задакументаваныя прыклады запалохвання і пераследу, а таксама сведчанні ахвяр катаванняў альбо жорсткага абыходжання, уключаючы сексуальны гвалт, у пацверджанне заяў аб усеагульнай беспакаранасці дзеянняў органаў бяспекі. Высновы дакладчыка АБСЕ адпавядаюць нашай крытычнай ацэнцы выбарчага працэсу, сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі і невыканання існуючых абавязацельстваў у рамках АБСЕ. Яны праліваюць дадатковае святло на маштабы і характар ​​хвалі гвалту і рэпрэсій у Беларусі пасля прэзідэнцкіх выбараў, і даюць шэраг каштоўных рэкамендацый.

Невыкананне міжнародных выбарчых стандартаў і сістэматычныя парушэнні правоў чалавека ў Беларусі з'яўляюцца аб'ектам нашай пастаяннай увагі. Выклікае непакой тое, што папярэднія рэкамендацыі незалежных экспертаў, а таксама аўтаномных арганізацый застаюцца па-за ўвагай. У гэтым годзе ЕС зноў шмат разоў выказваў сур'ёзную заклапочанасць як выбарчым працэсам, так і станам правоў чалавека ў Беларусі, такімі як права на свабоды выказвання, сходаў, СМІ, а таксама паведамленнямі аб катаваннях і жорсткім, бесчалавечным і зневажальным для годнасці абыходжаннем. На жаль, наш дыялог у Пастаянным савеце пакуль не змог зняць заклапочанасць з нагоды захавання Беларуссю абавязацельстваў і прынцыпаў у рамках АБСЕ, а рэпрэсіі супраць апазіцыі, грамадзянскай супольнасці і прадстаўнікоў сродкаў масавай інфармацыі не сунімаюцца.

На прэзідэнцкіх выбарах дапускаліся грубыя маніпуляцыі, а абуральныя парушэнні правоў чалавека як мелі, так і працягваюць мець месца кожны дзень. Менавіта беларускія ўлады і беларускае кіраўніцтва нясуць выключную адказнасць за сітуацыю, вельмі падрабязна апісаную ў гэтай справаздачы. ЕС выказвае надзею, што гэта справаздача і сённяшнія абмеркаванні будуць спрыяць паляпшэнню дадзенай сітуацыі. Мы заклікаем беларускія ўлады ў поўнай меры выкарыстаць гэту справаздачу і цалкам і своечасова выканаць яе рэкамендацыі, у тым ліку прызнаць несапраўднымі вынікаў прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня 2020 года і арганізаваць новыя, сапраўдныя прэзідэнцкія выбары на аснове міжнародных стандартаў; неадкладна спыніць любы гвалт, у прыватнасці катаванні і жорсткае абыходжанне ў дачыненні да мірных дэманстрантаў і апанентаў; неадкладна і безумоўна вызваліць усіх палітычных зняволеных, а таксама забяспечыць бяспеку ўсіх журналістаў і прадстаўнікоў СМІ; правесці незалежныя расследаванні па ўсіх заявах пра катаванні, жорсткае абыходжанне, сексуальны гвалт, знікненні і забойствы з боку органаў бяспекі, а таксама прыцягнуць вінаватых да адказнасці. Акрамя таго, мы вітаем і падтрымліваем рэкамендацыю аб стварэнні незалежнага міжнароднага органа для паглыбленага расследавання парушэнняў правоў чалавека ў кантэксце прэзідэнцкіх выбараў.

ЕС заклікае Беларусь да паглыблення супрацоўніцтва з АБСЕ і яе інстытутамі, асабліва па пытаннях, звязаных з прасоўваннем правоў чалавека, фундаментальных свабод, прынцыпу вяршэнства права і дэмакратычных стандартаў. Мы заклікаем беларускія ўлады нарэшце прыняць прапанову цяперашняга і наступнага старшыняў АБСЕ з мэтай садзейнічання працэсу сапраўднага дыялогу ў Беларусі.

Падыход да рэфармавання беларускай канстытуцыі, накіраваны зверху ўніз, з прыцягненнем толькі папярэдне выбраных суразмоўцаў, які рэалізуецца ў цяперашні час дзяржаўнымі ўладамі, ні ў якім разе не можа замяніць сапраўдны і насамрэч усёабдымны нацыянальны дыялог і ігнаруе законныя спадзяванні беларускага народа.

ЕС пацвярджае сваю гатоўнасць дапамагчы беларускім уладам у выкананні сваіх абавязацельстваў па лініі АБСЕ і будзе гатовы падтрымаць мірны дэмакратычны пераход. ЕС чакае, што ўсе партнёры Беларусі падтрымаюць гэты дыялог. ЕС будзе працягваць уважліва сачыць за далейшымі падзеямі ў Беларусі і поўны рашучасці прымаць меры ў сувязі з сітуацыяй з правамі чалавека ў Беларусі і мабілізаваць міжнародную супольнасць у падтрымку беларускага народа, у тым ліку ў рамках АБСЕ.


Глядзіце таксама