Avrupa Kültür Başkenti nedir?

Yunanistan eski Kültür Bakanı Melina Mercouri tarafından 1985 yılında başlatılan Avrupa Kültür Başkentleri girişimi, en çok tanınan AB projelerinden biridir.

Avrupa genelinde kentleri, kültür yaşamının merkezine oturtmayı hedefleyen bu girişim sayesinde, kültür ve sanat yoluyla Avrupa Kültür Başkenti olan kentlerde yaşam kalitesi yükselmekte ve yurttaşların toplumsal aidiyet duygusu güçlenmektedir. Sıradan yurttaşlar yıl boyunca süren etkinliklere katılarak; kentin kalkınması ve kültürel ifadesinde daha büyük bir rol oynamaktadırlar.

Avrupa Kültür Başkenti statüsü bu kentlere bir yandan taze bir nefes kazandırırken kültürel, sosyal ve ekonomik kalkınmayı da canlandımaktadır. Lille, Glasgow ve Essen gibi Avrupa Kültür Başkentliği yapmış birçok kent bizlere, Avrupa Kültür Başkenti olmanın bu şehirlere kent merkezlerini yeniden yaratmaları için bir fırsat sunduğunu ve onlara yaratıcılık katan, ziyaretçi ve uluslararası tanınma getiren bir özellik olduğunu göstermiştir.

Bunun yanı sıra, Avrupa Kültür Başkentleri, Avrupa’nın sahip olduğu kültürel çeşitliliği gözler önüne sererken aynı zamanda ortak tarih ve mirasa yeni bir bakış getirmektedir. Bu kentler karşılıklı anlayışı teşvik ederken evrensel dil olan yaratıcılığın Avrupa’yı dünyanın dört bir köşesinden farklı kültürlere açabildiğini de göstermektedir. 

2016 Başkentleri

Donostia-San Sebastián 2016 (İspanya) sanat ve kültür yoluyla birlikte daha iyi yaşamanın yollarına odaklanacak; Avrupa’nın geri kalanıyla daha güçlü bağları ve kültür alanında yenilikçiliği destekleyecek. “Cultura para la convivenza” (Birlikte yaşam için Kültür) programı kapsamında tarih boyunca Avrupa sanatında barışın nasıl ifade edildiğini gözler önüne serecek olan “Barış Antlaşması” başlıklı bir sergi ile farklı uyruklu sanatçıların gemi, otobüs ve bisiklet aracılığıyla farklı Avrupa kentlerine giderek, diğer çeşitlilik unsurlarının yanı sıra dilsel çeşitliliği vurgulayan sanat eserleri yaratarak bu yapıtları paylaşmalarına imkân tanıyacak olan üç “Gezgin Büyükelçilik” adlı proje de yer almaktadır.

“Güzellik için Alanlar” sloganıyla Wrocław 2016 (Polonya), yıl boyunca binden fazla kültürel etkinliğe ev sahipliği yapacak. Program, kentin eşsiz dönüşüm tarihi temelinden yola çıkarak, dönüşüm ve çeşitlilik kavramlarına odaklanacak. Wrocław sakinleri, programın bir kısmını yürütmeye davet edilmişti: bu itibarla yüzlerce kent sakini, kamuoyuna yönelik önemli etkinliklerde performans sergileyecek. Yıl boyunca kent, Avrupa Edebiyat Gecesi özel bölümünde, UNESCO Dünya Kitap Başkenti de olacak.

Bazı rakamlar:

Avrupa Kültür Başkentlerinin 31 yılı:         Her yıl 2 Avrupa Kültür Kenti ve (2021’den başlayarak)                her üç yılda bir, aday veya potansiyel aday ülkede 3üncü bir Kültür Başkenti

Avrupa Kültür Başkenti olmak beraberinde gerçek anlamda ve kalıcı yararlar getirmekledir. Bu sayede…

Ekonomik büyüme yaratılır

Lille 2004 (Fransa) için kamu kaynaklarından yapılan her bir Avroluk yatırımın yerel ekonomiye 8 Avroluk bir getiri sağladığı tahmin edilmektedir. 

Marsilya 2013 (Fransa) 11 milyon kişinin bireysel ziyaretiyle bir rekora imza atmıştır.

Pécs 2010 (Macaristan) gecelik konaklamalarda %27’lik bir artış kaydetmiş ve kentin Avrupa Kültür Başkenti olduğu yıl, bu sayı 124,000 kişiye ulaşmıştır.

Toplum bilinci oluşur

Liverpool 2008 (Birleşik Krallık) kapsamında kayıtlı gönüllü sayısı 10,000 civarında gerçekleşmiş; kentte yaşayan okul çağındaki tüm çocuklar, yıl boyunca düzenlenen etkinliklerden en az birine katılmıştır.

Linz 2009 (Avusturya) kentinde yerel gönüllüler ve öğrenciler, “Flut” (Sel) projesi kapsamında polietilenden 900 hayvan üretmiş; okul atölyeleri “I like to Move It, Move It…” isimli program yoluyla mesajı Avusturya’nın kuzey kesimlerine ulaştırmıştır. Kent genelinde düzenlenen bir düzine “Ayın Kültür Mahalleleri” faaliyeti kapsamında, semtler kendi kültürel etkinliklerini düzenlemiş; otobüs yolu, dükkân vitrini ve kentin yeraltı tünelleri gibi alışılmışın dışında yerlerde çalışmalarını sergilemiştir.

Kentler yeniden yaratılır

Marsilya-Provence 2013 (Fransa) Avrupa ve Akdeniz Medeniyetleri Müzesi gibi eklemelerle kendisini fiziki olarak dönüştürmüştür. Bu Avrupa Kültür Başkenti, yaklaşık 600 milyon Avroluk yeni bir kültürel altyapı programı altında yer alan bir yatırım projesi çerçevesinde, kenti gelecekteki onlarca yıl boyunca yeniden canlandırmayı amaçlayan multi-milyarlık bir girişimin bir parçası haline geldi.

Marsilya 2013, 207 şirketten 16.5 milyon Avroluk bir özel sektör sponsor desteği almıştır.

Kosice’de 2013 (Slovakya) özel sektör ve yerel üniversiteler, sanayi kentini dönüştürmek ve kentin sahip olduğu yaratıcılık potansiyeli ve yeni kültürel altyapıya odaklanarak Kosice’yi Karpatların turist merkezi haline getirmek için birlikte çalıştılar.

Avrupa Kültür Başkenti olduğu yıl Belçika'nın Mons şehrinde 5 yeni müze, 2 yeni konser salonu ve 1 konferans merkezi açıldığını…

2010 yılında (Norveç) Stavanger’in Avrupa Kültür Başkentiyken 50’den fazla ülkeyle kültür alışverişi, işbirliği ve ortak çalışma gerçekleştirdiğini…

2000 yılında Avrupa Kültür Başkentliği yapan Brüksel’in, o tarihten sonra iki yılda bir kentin tüm caddelerini ele geçiren Zinneke Parade’ın ilkine sahne olduğunu…

Pilsen’in kültür ve yaratıcı endüstriler için ilk kuluçka merkezi “DEPO2015”i eski bir tramway ve otobüs deposunda açtığını…

biliyor muydunuz?

54 kent

Dünden bugüne Avrupa Kültür Başkentleri'nin bazıları

1985 Atina’dan 2016’da Wrocław ve Donostia-San Sebastián’a.

2010: Istanbul (Türkiye) ve Pécs (Macaristan)

2017: Aarhus (Danimarka) ve Paphos (Kıbrıs)

2018: Leeuwarden (Hollanda) ve Valetta (Malta)

2019: Plovdiv (Bulgaristan) ve Matera (İtalya)

6 yıl:

Bu sıfatı kazanmaya yönelik yarışma, en az 6 yıl öncesinden başlar. Böylelikle yarışmaya katılan kentlere:

- Yurttaşlarıyla ve kültürel, ekonomik ve sosyal paydaşlarıyla BİRLİKTE ÇALIŞABİLMELERİ için;

- Yıl boyunca uygulayacakları iddialı programı, genel kalkınma stratejileriyle tam anlamda bütünleşmiş olarak GELİŞTİRMELERİ için ve

- Yeni kültürel altyapı projelerini yıl gelmeden HAZIRLAMIŞ olmaları için

Yeterli zaman tanınmış olmaktadır.