Ndërtimi i urave përmes natyrës: Shtegu i financuar nga BE-ja që lidh Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut

Livadhe malore plot lule, boronica të egra, çaj mali dhe bimë të ndryshme medicinale shtrihen përgjatë majës së Hinoskës në Dibër, në gati 2.000 metra mbi nivelin e detit. Të gjitha aromat përzihen së bashku për të ofruar një shije unike të natyrës në ajrin e pastër të kullotave alpine.

Një grup çiklistësh malorë ndjek shtegun ndërkufitar që lidh Shqipërinë me Maqedoninë e Veriut nëpërmjet turizmit. Ata ngasin biçikletat përgjatë shtigjeve të ndërtuara në një mënyrë natyrale që respekton biodiversitetin, duke pedaluar mes luleve dhe bimëve të egra, rrethuar nga pyje pishe dhe kullota, në një zonë malore të mbuluar nga bora për disa muaj në vit.

EU in Albania

“Asnjë pjesë e shtegut nuk është ndërtuar nga e para. Në Shqipëri, në çdo mal dhe fshat, ka një shteg që lidh fshatin me malin, për shkak të kulturës sonë të fortë të blegtorisë. Blegtoria krijon shtigje nga fshati në kullotë, qoftë afër fshatit apo lart në male. Ne i përdorëm këto shtigje duke punuar me kujdes, pa përdorur makineri të rënda”, thotë udhërrëfyesi Orgest Noka, i cili ka punuar me projektin e mbështetur nga BE-ja “Çiklizmi ndërkufitar: një tjetër nivel i turizmit të aventurës në Mavrovë-Rostushë dhe Dibër”.

EU in Albania

Nisma siguroi harta digjitale, punime ndërtimi, sinjalistikë dhe shenja për shtegun prej 40 km, 20 km në Shqipëri dhe 20 km në Maqedoninë e Veriut. Në anën shqiptare, shtegu kalon nëpër fshatra me pamje piktoreske dhe arkitekturë tradicionale, duke përfshirë Rabdishtën, Ilnicën, Melanin, Pejçin, Hoteshin, Arapin e Epërm dhe Katundin e Ri. Çdo fshat ka tabelat e veta orientuese që tregojnë distancat, hartat, lartësinë dhe koordinatat, me gjithsej 20 tabela orientuese dhe 40 tabela informacioni të instaluara. Shumë prej këtyre fshatrave kanë shtëpi të vjetra prej guri, duke u ofruar vizitorëve pamje kinematografike të formuara ndër breza nga mjeshtëria vendase.

“Nga këto shtigje, seksioni më i gjatë i pandërprerë në zbritje është 6-7 km. Ka një ndryshim mjaft të konsiderueshëm lartësie, 1.200 metra. Në këtë sport, ndryshimi i lartësisë luan një rol të madh, si në të kuptuarit e pjerrësisë mesatare të shtegut ashtu edhe në matjen e faktorit argëtues. Kur e di pjerrësinë mesatare, bazuar në aftësinë tënde, mund të kuptosh nëse është një shteg që mund ta përballosh lehtë, një shteg që të shtyn t’i sfidosh kufijtë e tu apo një shteg që mund të të lodhë. Sa më i madh të jetë ndryshimi i lartësisë, aq më tërheqës është”, shpjegon Noka, një udhërrëfyes profesional i çiklizmit malor.

EU in Albania

Edhe pse çiklistët malorë kërkojnë adrenalinë, ai gjithmonë i këshillon të mos i tejkalojnë kufijtë e tyre, duke marrë parasysh zonën dhe kohën e nevojshme për të arritur ndihmën mjekësore në rast lëndimi. “Ekziston një shprehje mes çiklistëve: niveli i kënaqësisë së një çiklisti malor matet me numrin e mizave ndër dhëmbët e tij. Sa më i lumtur të jetë, aq më shumë buzëqesh, dhe teksa pedalon shpejt dhe me gëzim, dhëmbët i mbushen me miza”, thotë ai me të qeshur.

Sipas Nokës, kënaqësia më e madhe vjen kur çiklistët arrijnë një gjendje shpejtësie, kur janë në sinkronizim të përsosur me shtegun, pa u shtyrë shumë fort deri në pikën e rrezikut, por edhe duke mos ecur aq ngadalë sa të humbasin entuziazmin. “Kur je në gjendjen e shpejtësisë , arrin kënaqësinë maksimale dhe në fund të shtegut je i lumtur pasi as nuk je i lodhur”, shton ai.

EU in Albania

Vizitorët dhe turistët mund të zgjedhin ta përshkojnë shtegun nga çdo fshat, ose të eksplorojnë zonën jashtë rrugës me automjete 4x4. Meqenëse shtegu është i gjatë dhe kërkon shumë kohë, shumë kërkojnë akomodim dhe restorante gjatë rrugës, duke i inkurajuar vendasit të ofrojnë shërbime dhe të gjallërojnë zonën. "Ata zakonisht qëndrojnë gjatë natës dhe shijojnë më shumë se një vakt. Një tjetër shërbim shumë i kërkuar për shtigjet më të gjata që fillojnë nga Malet Hinoskë është autobusi, një shërbim taksi për biçikletat. Kur shtigjet janë të gjata dhe çiklistët preferojnë të zbresin në vend që të pedalojnë në ngjitje, ata përdorin taksi për të arritur majën. Është jashtë rrugës, por kjo e bën unike, është një përvojë tjetër më vete", thotë Noka.

Ndërsa pedalojnë, çiklistët nuk mund t’i shijojnë plotësisht pamjet mahnitëse të kodrave, luginave, maleve dhe livadheve. Fokusi i tyre është te shtegu, frymëmarrja, sfida, lodhja, gropat, gurët, rrënjët dhe pemët. Por në çdo ndalesë për t'u furnizuar, peizazhi, fshatrat dhe malet rizgjojnë lidhjen e tyre me natyrën. Disa rizbulojnë veten, të tjerë gjejnë një zonë autentike për të vizituar përsëri dhe së bashku ndihmojnë për krijimin e vendeve të punës dhe mundësive për banorët vendas, duke lidhur dy vende.

“Të gjithë zbulojnë dhe shijojnë një zonë ku pothuajse 1.000 lloje lulesh rriten natyrshëm në malet tona”, thotë Noka.

Informacion i përgjithshëm

Çiklizmi ndërkufitar: Turizmi aventuresk i një niveli tjetër në Mavrovë-Rostushë dhe Dibër është një projekt i financuar nga BE-ja që synon zhvillimin e mëtejshëm të sektorit të turizmit të aventurës në zonën ndërkufitare Mavrovë-Rostushë dhe Dibër. Projekti përqendrohet te krijimi i produkteve të reja të turizmit aktiv dhe rritja e numrit të vizitorëve vendas dhe ndërkombëtarë. Nisma ka punuar për të rritur punësimin vendor, duke përmirësuar shërbimet turistike dhe duke krijuar mundësi biznesi për ofruesit e shërbimeve dhe operatorët turistikë në të dy vendet, duke promovuar njëkohësisht rajonin si një destinacion unik aventuresk për turizëm aktiv. Duke përmirësuar mundësitë ekonomike dhe infrastrukturën, si dhe duke trajnuar pronarët e bujtinave, ofruesit e akomodimit, udhërrëfyesit e biçikletave dhe ndërtuesit e shtigjeve, projekti ka përmirësuar njohuritë vendore përmes pjesëmarrjes aktive në trajnime dhe ndërtim kapacitetesh për zhvillimin e turizmit të qëndrueshëm.