Rektore Mogherini, e dashur Frederica, 

Ministra,

Zëvendëskryetare e Bashkisë,

Zonja dhe zotërinj, dhe më e rëndësishmja, të dashur studentë të vitit 2025, Mirëmbrëma!

Unë jam personi i fundit që flas dhe pra, po qëndroj mes jush dhe festimeve të merituara me miqtë dhe familjen tuaj. Kjo është arsyeja pse premtoj të flas shkurt.

Të dashur studentë të vitit 2025, Gjatë këtij viti, në qytetin e bukur të Tiranës, keni punuar për disertacionet tuaja dhe keni përballuar provimet, por keni shkruar edhe një kapitull të rëndësishëm të historisë së këtij institucioni prestigjioz, të Kolegjit të Evropës. 

Dhe, po, bashkë me të, edhe të Evropës. Urime të gjithëve ju! Kjo duartrokitje është për ju.

Secili prej jush personalisht, ndërsa përfundoni këtë vit të ngarkuar në Tiranë, mund të shikojë pas dhe të reflektojë mbi atë çka keni mësuar.

Për Bashkimin Evropian, sigurisht. Por edhe për veten tuaj – për qëndrueshmërinë tuaj, për përshtatshmërinë tuaj, për reagimet tuaja të shpejta. Dhe këto kujtime do të mbeten me ju. Qëndrueshmëria, përshtatshmëria dhe reagimi është edhe historia e Bashkimit Evropian në çerekun e parë të shekullit të 21-të.

Që nga kriza financiare deri te reagimi ndaj pandemisë, te mbështetja për Ukrainën, tek instrumenti i rimëkëmbjes së Gjeneratës së Ardhshme, Bashkimi Evropian ka evoluar, dhe me çdo hap të hedhur, ia ka dalë mbanë dhe është bërë më i fortë. Kjo kryesisht falë aftësisë sonë për të reaguar ndaj krizës me energji. Por, ndërsa lundrojmë në një mjedis gjithnjë e më kompleks, Bashkimi ynë Evropian nuk mund të pushojë kurrë. Ne duhet të ruajmë një gjendje të lartë gatishmërie dhe përgatitjeje. Të investojmë për qëndrueshmërinë tonë dhe t'i mbajmë sytë të ngulur fort drejt së ardhmes. Një e ardhme e sigurt, e shëndetshme dhe e begatë. Ky është objektivi ynë. Dhe këtu hyni në lojë ju.

Duke pasur tashmë kënaqësinë e madhe të takoja disa, të takoja shumicën prej jush, dhe të diskutoja me ju këtë mëngjes, mund të them me siguri: Kolegji i Evropës është shtëpia e më të mirëve dhe e më të zgjuarve! Dhe ky është një ogur i mirë për të ardhmen e Bashkimit tonë. Sepse, siç e dini shumë mirë të gjithë, historia e këtij institucioni është e lidhur ngushtë me historinë e kontinentit tonë. Dhe kështu janë edhe fatet dhe të ardhmet tanë. Pra, ngado që fryn era e ndryshimit, jam i sigurt se Kolegji i Evropës do të jetë pikërisht në qendër të Bashkimit tonë.

Siç ka qenë që nga Kongresi i Hagës i vitit 1948, pas Luftës së Dytë Botërore, kur Salvador de Madariaga, një burrë shteti, mendimtar dhe shkrimtar spanjoll në mërgim propozoi themelimin e Kolegjit, deri në vitin 1993, kur pas rënies së komunizmit dhe në prag të ndryshimeve në Evropën Lindore dhe Qendrore u themelua kampusi i dytë në Natolin,  deri sot, këtu, në Tiranë.

Dhe sot kjo nuk karakterizohet vetëm nga reagimet ndaj krizave të shumta, luftës së egër në kufijtë tanë dhe tragjeditë humanitare përtej imagjinatës sonë më të egër, por edhe nga mundësia historike për të plotësuar më në fund Bashkimin tonë Evropian.

Një mundësi historike që përfaqëson shpresë për shumë njerëz dhe është një përgjegjësi për të gjithë ne. Dhe Kolegji i Evropës, me gjithë studentët, mësuesit dhe ish-studentët e tij të shkëlqyer, po ecën bashkë me erën me velat e ndryshimit. Dhe jo vetëm që drejtohet nga historia dhe integrimi evropian, por shpesh edhe i drejton ato. Dhe ky është, si të thuash, një vëzhgim, një mësim nga historia evropiane, po aq sa është një detyrë dhe një detyrim për ju, të dashur studentë të vitit 2025! 

Ju jeni dhe do të jeni në ndenjësen e shoferit. Dhe për këtë, ju nxis të keni një busull, busullën tuaj, gjithmonë pranë. Një busull që do t'ju udhëheqë. Një busull vlerash. Vlerat e paqes, të të drejtave të njeriut, përfshirjes, solidaritetit, barazisë, respektit dhe demokracisë. Një busull ku të tregosh veriun do të thotë të lundrosh përmes sfidave të kohës sonë për të siguruar mirëqenien e njerëzimit dhe racës njerëzore.

E dashur Frederica, Më ​​lejoni t'ju falënderoj edhe një herë për këtë ftesë, sepse është bukur të kthehem në Kolegjin e Evropës, këtë herë në një kampus tjetër. Këtë herë në Tiranë, në Shqipëri, në rajonin e Ballkanit Perëndimor, ku e ardhmja e Evropës është në shtëpi.

Isha ​​në Bryzh në mars, ku nisëm së bashku strategjinë që po hartoj për barazinë ndërgjeneracionale. Hartrmi i kësaj strategjie është një domosdoshmëri historike dhe një detyrim moral. Po ju jap një shembull: 

Është hera e parë në historinë e njerëzimit që 5 apo edhe 6 breza jetojnë në të njëjtën kohë.

Barazia ndërgjeneracionale nuk është një shqetësim i veçantë.

Barazia ndërgjeneracionale duhet të jetë në zemër të të gjitha politikave tona.

Që nga strehimi deri te politikat financiare dhe masat për klimën. Kostoja e mosveprimit nuk do të matet vetëm në mundësi të humbura, por edhe me pabarazinë në rritje, paqëndrueshmërinë dhe besimin e humbur midis brezave. Kjo është arsyeja pse do të dalim me strategjinë e barazisë ndërgjeneracionale që në fillim të vitit të ardhshëm. Ne do të propozojmë masa konkrete, një indeks barazie ndërgjeneracionale dhe një busull barazie ndërgjeneracionale. Dhe për mua është e qartë:

Të rinj, studentë, ju jeni ambasadorët më të mirë për të ardhmen e Evropës! Dhe unë do të vazhdoj të mbështetem në kontributin tuaj.

Sepse Zgjerimi është gjithashtu një çështje barazie ndërgjeneracionale. Zgjerimi është projekti më ambicioz ndërgjeneracional i BE-së. Për mua, barazia ndërgjeneracionale do të thotë plotësimi i Bashkimit tonë. Do të thotë zgjerim. Dhe zgjerimi nuk është një zotim, jo thjesht një premtim, por është një rrugë e qartë. Është rruga e qartë drejt anëtarësimit të plotë në të ardhmen në Bashkimin tonë. Një rrugë që, pasi të përshkohet me sukses, jo vetëm që formëson të ardhmen e një rajoni, kombi, por edhe atë të shumë brezave që do të vijnë. Anëtarësim i plotë në Bashkimin Evropian, të qenit qytetar evropian, gëzimi plotësisht i lirive të tregut të brendshëm të Bashkimit tonë, gjithçka që ndikon shumë jo te një, por te shumë breza. 

Brezat e tanishëm, brezat e ardhshëm. Dhe zgjerimi është një përvojë transformuese.  Për Bashkimin, për një vend, për çdo qytetar. Këtu flas nga përvoja ime. Sepse në vitet e mia të adoleshencës, isha dëshmitar se si vendi m, Malta, iu bashkua BE-së. Kjo ndodhi 21 vjet më parë. Hyrja e Maltës në BE ishte një përvojë që më ndryshoi jetën mua dhe shumë brezave të qytetarëve maltezë. Dhe sot mund të them me siguri se anëtarësimi i Maltës në Bashkimin Evropian është një histori suksesi. Sot në Maltë, dy të tretat (66% në maj 2025) e popullsisë janë optimistë për të ardhmen e BE-së. Dhe në asnjë shtet tjetër anëtar të BE-së të rinjtë nuk janë aq optimistë për të ardhmen e Evropës sa në Maltë.

Kjo më mbush me krenari të madhe. Si maltez dhe si evropian.  Si qytetar dhe si komisioner.

Por më ka mësuar edhe një mësim të rëndësishëm: Kur era fryn kundër teje, kundër bindjeve të tua të brendshme, mos e humb shpresën. “Era e ndryshimit” mund të ndryshojë më në fund drejtimin e saj.  Për më mirë. Për një të ardhme në Bashkimin Evropian.

Të dashur nxënës të vitit 2025, zonja dhe zotërinj, Takimi i pestë i Konferencës së Anëtarësimit mes Bashkimit Evropian dhe Shqipërisë u mbajt më 22 maj të këtij viti. Kjo ndodhi më pak se katër javë më parë. Dhe Shqipëria ka hapur Grup-kapitullin 3: “Konkurrueshmëria dhe rritja gjithëpërfshirëse”, i cili përmban tetë kapituj negociues. Me një total prej 24 nga 33 kapituj negociues tashmë të hapur, Shqipëria tani ka tejkaluar shumë shtete.

Kjo është një arritje e madhe. Urime!

Kjo është historia evropiane në krijim. Është historia evropiane në krijim që ju e studiuat, e shikuat dhe e përjetuat nga afër.

Të dashur nxënës të vitit 2025, Kur u hap ky vit akademik, nëntë muaj më parë, Presidentja Ursula von der Leyen iu referua, siç e dini të gjithë, këngës së grupit Scorpions “Era e ndryshimit”. Dhe unë sapo pata kënaqësinë e madhe të dëgjoja interpretimin tuaj mjeshtëror të kësaj pjese muzikore të Klaus Meine-s. Sot do të doja të citoja një nga artistët e mi të preferuar, Bonon, këngëtarin dhe kompozitorin irlandez të grupit U2. Një artist i madh, por edhe një evropian i madh. Bono ka thënë disa vite më parë: 

“Evropa është një mendim që duhet të bëhet ndjenjë”. Si gjithmonë, Bono ka të drejtë. Ne duhet ta forcojmë ndjenjën e Evropës. Një ndjenjë që shprehet në shumë, shumë mënyra të ndryshme. Dhe dua të përmend këtu tri mënyra:

Ndjenja e komunitetit. Komuniteti në unitet dhe diversitet. Nuk është rastësi që motoja evropiane është “Të bashkuar në diversitet”. Një moto që përfaqëson vlerat tona të një çerek shekulli. Ajo simbolizon atë se si ne evropianët jemi bashkuar për të punuar për paqe dhe prosperitet. Klasa juaj prej 32 studentësh nga 21 vende është një komunitet i gjallë në unitet dhe diversitet. Dhe një shembull model në një shkallë të vogël, që vlen edhe për Evropën në një shkallë të gjerë.

Mbajeni gjallë këtë ndjenjë, kultivoni miqësitë që keni ndërtuar gjatë 9 muajve të fundit dhe jini gjithmonë të hapur për të mirëpritur anëtarë të rinj në komunitetin tuaj! Evropa është gjithashtu një ndjenjë arti, kulture dhe tradite.

Arti, kultura dhe traditat formojnë identitetet tona unike, por të larmishme. Ato janë fijet që na lidhin së bashku.

Çmojini traditat, artin dhe kulturën tuaj, por mos i humbni kurrë nga sytë të rejat! Evropa është edhe një ndjenjë përgjegjësie.

Një përgjegjësi që e kemi për shkak të lirisë sonë. Liri për të cilën breza të tërë kanë luftuar. Është përgjegjësi, është përgjegjësia juaj, të ndërmerrni veprime sa herë që duket e nevojshme. Të sfidoni, të shtyni kufijtë. Dhe është përgjegjësi, është përgjegjësia juaj, të mbroni vlerat tona kur ato shkelen, qoftë në Evropë apo diku tjetër në planetin tonë. Dhe është përgjegjësi, është përgjegjësia juaj të mos heshtni, por të ngrini zërin tuaj përballë padrejtësisë. Të jeni zëri i atyre që janë pa zë. I qytetarëve, të rinjve dhe fëmijëve në Ukrainë, jeta e të cilëve u ndërpre për shkak të luftës së paligjshme të agresionit. I fëmijëve që po vdesin nga uria, të privuar nga fëmijëria e tyre, me sy të lidhur, të marrë robër në Gaza dhe në Bregun Perëndimor. Për ata që ende janë të përjashtuar dhe të margjinalizuar në shoqëritë tona për shkak të aftësisë së kufizuar, prejardhjes apo identitetit të tyre. Dhe për ata që vuajnë në heshtje nga vetmia, ankthi, stresi apo depresioni. Qoftë i shkaktuar nga pasiguria financiare, ashtu edhe nga ngacmimi kibernetik apo trysnitë shoqërore.

Këto ishin thjesht tri ndjenjat e mia për Evropën. Mënyrat dhe llojet e shumta në të cilat vjen ndjenja e Evropës, mbeten që t'i zbuloni ju! Dhe ju takon juve që ta bëni këtë ndjenjë, me mënyrat dhe llojet e saj të shumta, të prekshme dhe ta sillni në jetë.

Të dashur studentë të vitit 2025, Presidentja von der Leyen tha gjithashtu në fjalën e saj të hapjes se “kishte dëgjuar” se jeta e natës në Tiranë “është gjithashtu e mahnitshme”. Presidentja shtoi: “Thjesht mos rrini zgjuar shumë vonë nëse keni leksione në mëngjes”.

Para së gjithash, shpresoj që pas nëntë muajsh, tashmë dini më shumë për jetën e natës në Shqipëri sesa vetëm me të dëgjuar, ndryshe nga Presidentja jonë e Komisionit. Dhe së dyti, sot më herët, rektorja juaj, e dashura Frederica, më tha se nesër nuk do të ketë mësim. Prandaj, festoni dhe gëzoni sikur të mos ketë të nesërme. 

E meritoni!

Faleminderit!